In de schaduw van de Tweede Wereldoorlog ligt een vergeten hoofdstuk van leed: het werkkamp Augustaschacht. Gelegen in het Duitse Hasbergen, nabij Osnabrück, niet ver over de grens, diende deze locatie van 1944 tot 1945 als gevangenis voor meer dan 2.000 mannen, jong en oud. Onder hen bevonden zich vele Nederlanders, die een gruwelijk lot deelden met gevangenen uit andere Europese landen.
Naast de gruwelijke omstandigheden die alle gevangenen troffen, kregen de Nederlanders in Augustaschacht te maken met extra vernedering en haat.
Het precieze aantal Nederlandse gevangenen in Augustaschacht is onbekend, schattingen variëren tussen de 600 en 700. De meesten kwamen uit grote steden als Rotterdam, Amsterdam, Den Haag en Hilversum, maar ook uit de regio Twente. Ze werden vaak opgepakt tijdens razzia’s of gedeporteerd na te zijn opgepakt vanwege verzetsactiviteiten.
Eenmaal in Augustaschacht werden de Nederlanders gedwongen om te werken in onmenselijke omstandigheden in een steengroeve. Ondervoeding, uitputting en ziekte waren alledaags, en velen bezweken hieraan. Anderen werden het slachtoffer van executies of mishandeling door de kampbewakers.
De bevrijding van Augustaschacht in 1945 door de geallieerden bracht geen einde aan het lijden van de Nederlandse overlevenden. De meesten keerden terug naar een land dat verwoest was door de oorlog, en moesten worstelen met trauma’s en psychische problemen. Velen kregen bovendien te maken met onbegrip en scepsis over hun ervaringen.
De herinnering aan Augustaschacht en het lot van de Nederlandse gevangenen aldaar is lange tijd vervaagd. Het kamp werd overschaduwd door de gruwelijkheden van de bekendere concentratiekampen, waardoor Augustaschacht een vergeten bladzijde in de Nederlandse geschiedenis werd.
In recente jaren is er echter een hernieuwde aandacht voor Augustaschacht. Gedenkplaatsen zijn opgericht om de slachtoffers te herdenken, en educatieve programma’s worden georganiseerd om te voorkomen dat dergelijke wreedheden opnieuw gebeuren. Onderzoekers bestuderen het kamp nauwkeurig om de omvang van de misdaden te onthullen en de verhalen van degenen die hebben geleden te bewaren.
De onthulling van Augustaschacht dient als een krachtige herinnering aan de wreedheid van het nazi-regime en de noodzaak om te vechten tegen alle vormen van onverdraagzaamheid en discriminatie. Het is een somber hoofdstuk in de geschiedenis, dat niet mag worden vergeten.
De Augustuschacht is een fascinerende locatie op iets meer dan 100 km afstand van Hardenberg, waar je met behulp van een tablet een virtuele tour kunt maken. Wandel virtueel door het gebouw, bekijk oude foto’s en vergelijk ze met de huidige situatie. De verhalen worden in het Nederlands verteld, wat het tot een extra waardevolle ervaring maakt.
Tekstverwerking: Bas Schipper, Omroep NOOS
Foto’s: Bas Schipper
